Το χρονικό μιας φοιτητικής πορείας στο πέρασμα του χρόνου*

Τέλη Νοέμβρη 1973

Η εγγραφή μου στο τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας έγινε κάτω από αντίξοες συνθήκες αμέσως μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και την εγκαθίδρυση της δεύτερης χούντας. Υπηρετούσα ήδη τη στρατιωτική μου θητεία στο Πολεμικό Ναυτικό και η ιδιότητά μου αυτή δεν επέτρεπε μετακινήσεις στρατευσίμων σε περίοδο ‘έκτακτης κατάστασης’.

Εποχή της απόλυτης κηδεμονίας των Ινστιτούτων Ξένων Γλωσσών από τη Φιλοσοφική Σχολή. Στο πρόγραμμα σπουδών συμπλέκονταν τα ελληνικά μαθήματα με την Αγγλική Γλώσσα. Οι επτά λόφοι της Ρώμης λοιδορούσαν τα έργα του Σαίξπηρ και η λατινική μετρική αντιστεκόταν στα Σταφύλια της Οργής.

Ιούνιος 1975

Περπατώντας στον κεντρικό δρόμο προς το κτήριο της παλαιάς Φιλοσοφικής, τα χρώματα της Άνοιξης διαρκούσαν ακόμη. Μια ομάδα φοιτητών είχε σηκώσει στα χέρια τον ποιητή της Ρωμιοσύνης, που σχημάτιζε το σήμα της νίκης, μετά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα. Ο ελληνικός κόσμος ζούσε στον απόηχο ενός νέου ιστορικού γίγνεσθαι με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, γεγονός που συμπαρέσυρε και την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Ο δρόμος ήταν γεμάτος με χρωματιστά τραπεζάκια των κομματικών «διαφωτιστικών ιδεών» με απλωμένη την πραμάτεια: Μαρξ, Λένιν, Τσε Γκεβάρα, Μάο, Γκράμσι. Σε περίοπτη θέση πωλούνταν κασέτες με πολιτικά τραγούδια, μπρελόκ και κασκόλ με διάφορες επαναστατικές φιγούρες. Πληθώρα από πολύχρωμα αεροπανό και αφίσες με συνθήματα για άμεση αποχουντοποίηση, εκδημοκρατισμό των σχολών, κοινωνική πάλη, αταξική κοινωνία και αλληλεγγύη στους δοκιμαζόμενους λαούς από φασιστικά καθεστώτα έφερνε στο προσκήνιο τον ορίζοντα των νέων προσδοκιών. Η ουτοπία με μουσική επένδυση Θεοδωράκη, Λοΐζου και τη φωνή του Ξυλούρη έμοιαζε με χαρμολύπη με τη μισή Κύπρο χαμένη! Κυριαρχούσε ενδυματολογικά η εμφάνιση του χακί τζάκετ και του τζιν σαν τάση αισθητικής αμφισβήτησης, που λίγοι, ωστόσο, θα τιμούσαν αβίαστα με τη «φόρμα αγγαρείας».

Μάιος 1976

Στο μάθημα της ιστορίας της τέχνης ο καθηγητής απαριθμούσε τα έργα των δημιουργών της περιόδου του μανιερισμού χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση. Ολοκλήρωσε την παράδοση σχολιάζοντας τον τελευταίο πίνακα κοσμικής ζωγραφικής, την Καταιγίδα του Τζορτζιόνε: «Στο έργο (περίπου 1505-1508) το φως αντανακλάται στο βάθος και δημιουργεί προοπτική. Στο πρώτο επίπεδο μια μητέρα θηλάζει κι ένας στρατιώτης την παρατηρεί. Ενώ μια αστραπή σχίζει τα σύννεφα, τα δύο πρόσωπα παραμένουν ήρεμα σαν να αποτελούσαν την ίδια την ουσία της φύσεως». Μια ακόμη άχαρη διάλεξη είχε φτάσει στο τέλος της! Στ’ αυτιά μου παρέμεινε μόνο ο ήχος από τον δείκτη του καθηγητή στο πάτωμα, προκειμένου ο βοηθός του να περάσει στην προβολή του επόμενου σλάιντ.

Στην τελευταία εξεταστική είχα περάσει πολλές ώρες ανάγνωσης στο Σπουδαστήριο της Βυζαντινής Ιστορίας. Οι υπεύθυνοι με αντιμετώπιζαν με ιδιαίτερη ευγένεια και μου επέτρεπαν να παραμένω μέχρι το κλείσιμο. Αυτή η ώσμωση με την ιστορία στάθηκε το έναυσμα για τη μετέπειτα ενασχόλησή μου με το αντικείμενο. Ωστόσο, δεν είχα την ίδια τύχη σε κάποια σπουδαστήρια της Αγγλικής όπου προσπαθούσα να προμηθευτώ σημειώσεις ή να δηλώσω το εξεταζόμενο μάθημα. Μολαταύτα, υπήρχαν σεβάσμιοι και εξαίρετοι δάσκαλοι που με τη διδασκαλία τους στάθηκαν φωτεινά παραδείγματα. Τους είμαστε ευγνώμονες για τα εφόδια που μας παρείχαν.

Νίκος Γιαννακούλης
Πάτρα, Νοέμβρης 2021

*Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε με τίτλο: Το τρένο των οκτώ (2018).
Βλ. https://upatras.academia.edu/NikosGiannakoulis