Μιλώντας με τους Θεούς: τι μας διασώζουν τα επιγραφικά αρχεία σε μέταλλο

Χρυσό επιστόμιο από την Ελεύθερνα, 2ος αι. π.Χ. (Tegou & Tzifopoulos, TC 13, 2021)

Πέμπτη, 19 Οκτωβρίου 2023, στις 19.15
Νίκη Οικονομάκη & Γιάννης Τζιφόπουλος

Meeting ID: 935 2326 8795
Passcode: 848676

Τα χρυσά ορφικο-διονυσιακά ελάσματα και οι μολύβδινες κατάρες αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία επιγραφικών ευρημάτων, καθώς αποδέκτες τους είναι οι θεοί, συνήθως του Κάτω Κόσμου. Από τη μια τα χρυσά ελάσματα ή επιστόμια συνοδεύουν τον νεκρό στον τάφο ως ένα είδος μηνύματος προς τους θεούς του Κάτω Κόσμου, ως διαβατήριο ενός εν ζωή μύστη για τη χώρα των Μακάρων. Από την άλλη τα μολύβδινα συνήθως ελάσματα που αναγράφουν κατάρες και βρίσκονται θαμμένα σε τάφους ή πηγάδια ζητούν τη διαμεσολάβηση θεών και δαιμόνων, για να «δέσουν» και να προξενήσουν κακό σε αντιπάλους ή αντιζήλους εν ζωή. Οι πολύπλοκες και ιδιαίτερες σχέσεις του επίγειου κόσμου με τον κόσμο των νεκρών αποκαλύπτονται μέσα από την υλικότητα, το «μαγικό» και υπαινικτικό κείμενο των ελασμάτων και τη σχέση τους με συγκεκριμένες λατρευτικές πρακτικές και τελετουργίες δίνοντάς μας τη μοναδική δυνατότητα να ανασυνθέσουμε την αφήγηση ενός μακρινού παρελθόντος. Στην ουσία πρόκειται για ένα σύμμεικτο αρχειακό υλικό με οργανική και άρρηκτη σχέση και με αδιαμφισβήτητη αρχαιολογική, ιστορική και λογοτεχνική σημασία που συνιστά πολύτιμη πηγή πληροφορίας για την κατανόηση του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Ο Γιάννης Τζιφόπουλος σπούδασε κλασική φιλολογία στα πανεπιστήμια Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης (Πτυχίο 1983), The Ohio State University (MA 1985), New York University (1985-86) και The Ohio State University στις Η.Π.Α. (PhD 1991). Από το 2007 διδάσκει Αρχαία Ελληνική Φιλολογία και Επιγραφική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η αρχαία ελληνική και λατινική επιγραφική, η ιστοριογραφία, ο ίαμβος και η αρχαία ελληνική κωμωδία, ο Σοφοκλής, ο Παυσανίας και η δεύτερη σοφιστική, η αρχαιοελληνική, νεοελληνική και λατινική παροιμιολογία και folklore.

Η Νίκη Οικονομάκη σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Πτυχίο 1991, ΜΑ 2005) και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης  (PhD 2010). Υπήρξε μεταδιδακτορική υπότροφος στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Harvard (CHS – AUTH Fellow in Hellenic Studies, 2017-2018). Από το 2017 είναι Ε.ΔΙ.Π. στο Τμήμα Φιλολογίας και μέλος του Εργαστηρίου Επιγραφικής και Παπυρολογίας του Α.Π.Θ. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η αρχαία ελληνική και λατινική επιγραφική, ο αλφαβητισμός στην αρχαία Ελλάδα, η μελέτη των αρχαϊκών αλφαβήτων, η ιστοριογραφία, και η επική ποίηση.